Puzzelen. Een moment van ontspanning, toch? Niet voor één op de drie huishoudens. Voor hen is het iedere maand weer puzzelen met het huishoudboekje. Het Centraal Planbureau verwacht dat in 2023 de armoede, en daarmee ook kinderarmoede, in ons land flink stijgt.

Een groeiend aantal huishoudens zit financieel klem vanwege de gestegen kosten. Volgens het Nibud worstelt nu één op de drie huishoudens met het huishoudboekje. Ook huishoudens met een inkomen boven modaal komen in de gevarenzone. Nibud-directeur Arjen Vliegenthart vertelde erover in Op1: “We zien dat 2,5 miljoen huishoudens aan het puzzelen zijn. Waarvan zo’n 1,2 miljoen eigenlijk de puzzel niet kunnen leggen, omdat er te weinig stukjes zijn.”

De kosten van wonen, vervoer en boodschappen zijn momenteel zó hoog, dat het veel huishoudens niet meer lukt om alle rekeningen te betalen. De zorgen bij het Nibud zijn groot. Idealiter is een huishouden niet meer dan 50% van het inkomen kwijt aan vaste lasten. Als dat meer dan 70% wordt, blijft er nauwelijks budget over om geld opzij te zetten voor zaken als kleding, zorg of het opbouwen van een buffer.

Stress aan de keukentafel

Over de onvermijdbare armoedestress zegt Nibud-directeur Vliegenthart: “De financiële stress die dit gezinnen geeft is enorm. We zouden graag zien dat deze stress van de keukentafel naar de bestuurstafel gaat, omdat mensen dit niet meer zelf kunnen oplossen.”

De financiële stress heerst momenteel vooral nog onder de lagere inkomensgroepen, maar ook onder hogere inkomensgroepen is de stress aan het toenemen. Vliegenhart: “We maken ons grote zorgen. Mensen zijn creatief, maar niemand houdt dit lang vol. Bovendien blijven de gevolgen hiervan ons nog lang achtervolgen, want mensen bouwen schulden op en hebben straks geen buffer meer. Hierdoor zijn ze nog lange tijd financieel kwetsbaar.”

Nibud-directeur: “De financiële stress die dit gezinnen geeft is enorm."

Boodschappen bijna 20% duurder

De prijsstijgingen van huishoudelijke uitgaven werden ook vastgesteld door bureau GfK, dat de prijzen van producten in verschillende supermarkten volgt. Wat blijkt? In de supermarkt betaal je gemiddeld 18,5% méér voor je boodschappen dan tien maanden geleden. Onder de grootste stijgers vallen pasta, brood en zuivel, maar ook baby- en kindervoeding.

Voor een gezin met twee kinderen lopen de kosten dan ook flink op. “Gemiddeld gaven zij op jaarbasis zo’n 7000 tot 8000 euro uit aan boodschappen”, zegt Norman Buysse van GfK. “Zij betalen nu al snel zo’n 1500 euro meer voor dezelfde boodschappen dan een jaar geleden.”

CBP: stijging armoede in 2023

De verwachtingen van het Centraal Planbureau voor de komende anderhalf jaar zijn somber, dramatisch en zeer onzeker. Zonder nieuw beleid daalt de koopkracht van Nederlanders dit jaar met gemiddeld 6,8%. De grootste val ooit. “Ik heb dit nog nooit eerder gezien. Het zijn dramatische cijfers”, zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp. “Zeker voor de mensen die het al moeilijk hebben en straks hun energierekening niet meer kunnen betalen.”

Volgens het CPB hebben steeds meer Nederlanders moeite hun basisbehoeften te kunnen betalen, terwijl de inkomens maar beperkt stijgen. Hierdoor stijgt het aantal personen in armoede in 2023 tot 7,6%, en voor kinderen is dat zelfs 9,5%. Daarbij noemt het CBP die cijfers “een onderschatting van de werkelijke problematiek”.

Ook de Kinderonbudsman trekt aan de bel, en geeft aan bang te zijn voor een stijging van kinderarmoede. Volgens haar wordt armoede teveel behandeld als een volwassenprobleem, waar gekeken wordt naar bijvoorbeeld schulden van de ouders. De belangen van het kind zijn daardoor niet goed zichtbaar. “Kinderen zeggen vooral dat ze het moeilijk vinden dat papa en mama zoveel stress en verdriet hebben”.

CPB-directeur: "Ik heb dit nog nooit eerder gezien. Het zijn dramatische cijfers."

Leven weer betaalbaar

De cijfers van het CBP zijn van belang voor het kabinet, dat zich in aanloop naar Prinsjesdag bezighoudt met de begroting voor volgend jaar. Hoeveel de koopkracht daadwerkelijk gaat dalen is dus nog afwachten, en ligt aan de mate waarin het kabinet huishoudens gaat compenseren om de financiële klap van dit “rampjaar” te verzachten.

De Tweede Kamer wil dat het CPB vóór Prinsjesdag nogmaals onderzoekt hoeveel huishoudens niet kunnen rondkomen. De cijfers van juni dit jaar lijken alweer achterhaald en te rooskleurig. Zo zijn de gasprijzen en kosten voor elektriciteit en voedsel nóg harder gestegen dan in het donkerste scenario van de CPB stresstest werd voorzien.

Het Nibud spreekt van een zeer zorgwekkende situatie en pleit ervoor dat de oorzaak van de geldproblemen wordt aangepakt. “Er is hoe dan ook meer ruimte in de portemonnee nodig”, aldus Vliegenthart. “Het leven moet weer betaalbaar worden. Iedereen is het daarover eens. Drastische problemen vragen om drastische oplossingen.”

Bronnen en leestips