Tijdens onze campagne armoedestress vragen we aandacht voor de ruim 300.0000 kinderen en jongeren in ons land die opgroeien in armoede. Maar wat is armoedestress? En hoe beïnvloedt het de ontwikkeling van een kind? Maak kennis met Wilco van Dijk, hoogleraar Economische psychologie. Wilco doet uitgebreid onderzoek naar geldstress. In zijn eigen woorden legt hij uit wat armoedestress inhoudt en welke heftige gevolgen dit heeft voor zowel de fysieke als mentale gezondheid van ouders en kinderen.
Wat is armoedestress?
“Armoedestress bestaat uit twee dingen: het hebben van te weinig geld en het verliezen van de grip op de situatie. Dat verlies aan grip is er altijd, en dat geeft heel veel stress. Armoedestress is een hele emotionele situatie, mensen voelen zich daar heel slecht bij. Ze schamen zich vaak, voelen zich verdrietig, hebben last van depressies en angstgevoelens. De zorgen zijn constant aanwezig, het is dus een hele stressvolle situatie. En deze situatie gaat gepaard met een slechter mentaal welzijn maar ook een slechter fysiek welzijn. Mensen zijn eerder ziek, ze herstellen langzamer als ze in armoede leven en financiële stress hebben. Mensen gaan, bruut gezegd, eerder dood.”
Wilco legt het zelf uit
"Mensen gaan, bruut gezegd, eerder dood"
“Als ouders in geldstress zitten, heeft dit natuurlijk ook consequenties voor het gezin. In Nederland zijn er meer dan 300.000 kinderen, die jonger zijn dan 21 jaar, die opgroeien in armoede. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die opgroeien in armoede, meer stressvolle gebeurtenissen meemaken. Zoals vaak meer leerachterstanden oplopen op school en ook eerder stoppen met school. Maar ook maken ze meer kans op depressies, een burn-out of een eetstoornis. Allemaal heftige zaken. Dus het is echt heel slecht voor de mentale gezondheid van kinderen, heel slecht voor de fysieke gezondheid van kinderen en ze kunnen meer in een sociaal isolement raken. Want zonder geld, is het voor hen heel moeilijk om met allerhande activiteiten mee te doen.”
Geldstress en keuzestress
“Als je veel geldstress hebt wordt keuzes maken extra moeilijk. Omdat je weinig ruimte in je hoofd hebt om de verschillende alternatieven goed af te wegen. Er heerst vooroordeel dat arme mensen domme keuzes maken. Maar de keuzes die arme mensen maken zijn niet dom, maar juist heel slim in de situatie waar zij inzitten. Uit onderzoek blijkt dat mensen die geldstress hebben het lastiger vinden om hun aandacht vast te houden, iets sneller zijn afgeleid en het lastiger vinden om verder te plannen dan de korte termijn.”
"Het zijn de kleine dingen die al veel impact hebben"
“Je komt in een soort van tunnelvisie terecht dat betekent dat je met name gefocust bent op het hier en nu. Je hebt nu een probleem, de kinderen moeten eten, en dat moet nu opgelost worden. Dat betekent dat je ervoor kiest om wél eten te kopen voor je kinderen maar die rekening die ook betaalt moet worden, door te schuiven naar volgende week. En dat is op zich een slimme manier, want je kinderen hebben vanavond te eten, alleen heb je volgende week nog steeds een probleem. En misschien nog een groter probleem omdat je je rekeningen nog moet betalen.”
“Het zijn kleine dingen die al veel impact hebben. Bijvoorbeeld een fiets voor één van de kinderen kan ouders wat ruimte geven in de portemonnee en wat rust in hun hoofd. Juist door die rust kunnen kinderen zich beter ontwikkelen.”
Armoedestress en focus
“Armoedestress heeft heel veel impact op je focus. Je hebt meer moeite met je aandacht vasthouden, je niet af te laten leiden door dingen die eigenlijk minder belangrijk zijn. En je hebt meer moeite om je te concentreren. Je kan armoedestress vergelijken met tijdstress. Dat wil zeggen als je gewoon te weinig tijd hebt voor dingen. Je loopt dan eigenlijk de hele dag achter de feiten aan, je moet duizend dingen tegelijk oplossen. En als het ene klusje geklaard is, dan had je al met het andere moeten beginnen.”
"Van armoedestress kun je niet vrij nemen"
“Het grote verschil met tijdstress is dat als je het heel erg druk hebt op je werk kun je zeggen; ik doe even een tijdje rustig aan, ik ga een weekje vakantie houden. Maar als je in armoede leeft kun je geen weekje vakantie nemen. Armoedestress gaat 24 uur per dag door, 7 dagen per week. Van armoedestress kun je niet vrij nemen.”
Meer weten over de gevolgen van armoedestress?
Opgroeien in armoedestress heeft verstrekkende gevolgen voor het jonge kind. Daarom vraagt Kinderhulp in de maand april extra aandacht voor de situatie én toekomst van ruim 300.000 kinderen in ons land. Wil je meer weten over armoedestress en hoe jij kunt helpen, schrijf je in voor de nieuwsbrief.