Wie keek er niet naar uit: die bijna magische leeftijd van achttien jaar bereiken?! Want ineens, van de ene op de andere dag, ben je officieel volwassen en mag je autorijden, stemmen en meer. Absoluut een goed feestje waard! Maar voor ouders en verzorgers ook zeker een punt van aandacht. Want vanaf dat moment zijn jongeren ook financieel zelfstandig. En laten we ze tamelijk abrupt financieel los. Dat gaat vaak goed, maar soms ook niet… Daarom pleit ik graag voor een maatschappelijke zorgplicht: jongeren meer geleidelijk loslaten in plaats van in één keer, waarbij ze dikwijls te lang aan hun lot worden overgelaten als het misgaat.

Ik vergelijk het met schaatsen. Dat leer je door vallen en opstaan. We geven jongeren nu theorieles tot hun achttiende en duwen ze vervolgens de baan op. Maar als ze vallen is het heel ingewikkeld om weer op te staan. Met veel jongeren gaat het hartstikke goed. Ze doen het goed op school, hebben bijbaantjes, staan weleens rood, maar redden het financieel omdat ze vanuit huis een basis hebben meegekregen. Er zijn ook veel jongeren die moeite hebben om hun inkomsten en uitgaven in balans te houden. Eén keer de premie voor de zorgverzekering niet betalen kan het begin zijn van een lange lijdensweg. Een jongere met schulden en chronisch geldgebrek heeft in zijn hoofd geen ruimte meer voor andere dingen: een relatie beginnen, samenwonen, de gewone ervaringen van een 18-plusser. Hij staat stil in zijn ontwikkeling. Dat is voor hem- of haarzelf verschrikkelijk, maar het betekent ook dat de samenleving niet de potentie uit de jongere krijgt die er wel in zit. Er zijn gelukkig gemeenten waar de hulpverlening langsgaat om te helpen als er twee keer een rekening niet is betaald. Dat zouden anderen ook kunnen doen.  

Veel jongeren worstelen met hun financiële administratie, hebben moeite met rondkomen en zijn daardoor kwetsbaar. Het aantal mensen met schulden is gestegen sinds in 2007 de financiële crisis uitbrak, en is nog niet terug op het niveau van voor de crisis. 20 procent van de Nederlanders heeft geen spaargeld en nog eens 20 procent heeft ten hoogste 5000 euro.

Achttienjarigen worden op betalingsachterstanden afgerekend. Als ze hun zorgverzekering een half jaar niet betalen, zijn ze wanbetaler en gaat hun premie met een kwart omhoog. Kan dat niet anders? Als je nagaat dat een puberbrein pas op z’n 23^ste is uitontwikkeld, lijkt het zinvol om jongeren niet al op hun 18^de volledig financieel zelfstandig te laten zijn. Ouders hebben tot het 21^ste jaar een zorgplicht voor hun kind. Ik wil daar een maatschappelijke zorgplicht aan toevoegen. Ook overheden, banken, verzekeraars, scholen en opleidingen hebben een verantwoordelijkheid waarop we ze nadrukkelijker dan nu zouden moeten aanspreken. We moeten soepeler omgaan met een achttienplusser die uitglijdt op de ijsbaan. Dat levert niet alleen de jongere zelf heel veel op, maar ook de maatschappij.

Arjan Vliegenthart,
Directeur Nibud

P.S. Praten over geldgebrek is niet makkelijk als je jong bent en overal aan mee wilt kunnen doen. Het Nibud heeft met Diversion daarvoor Moneyways ontwikkeld: een educatief programma waarin oudere jongeren die zelf op een financieel zijspoor zijn beland, in de klas komen vertellen over hun ervaringen. Ze laten zien hoe het mis kan gaan, maar ook hoe je weer uít de problemen kunt komen.